Si Mariano Núñez Llanera ay ipinanganak noong Nobyembre 9, 1855, sa bayan ng Cabiao, Nueva Ecija. Siya ay mahalagang tauhan sa Rebolusyong Pilipino at kilalang lider laban sa mga Kastila, lalo na sa “Cry ng Nueva Ecija,” isang makasaysayang pangyayari noong Setyembre 1896.
Early Life
Isinilang si Llanera sa Cabiao, Nueva Ecija, isang lalawigan na mayaman sa kasaysayan at kultura. Bagamat nag-aral sa Colegio de San Juan de Letran, hindi niya natapos ang kanyang edukasyon.
Sa halip, nagsimula siyang maglingkod sa kanyang bayan bilang isang cabeza de barangay at kalaunan bilang gobernadorcillo ng Cabiao.
Bagama’t noong mga unang taon ng kanyang buhay ay nakatagpo siya ng mga pagkakataon upang ipakita ang kanyang pagiging kaalyado ng mga Kastila, nagbago ang kanyang pananaw nang dumating ang panahon ng mga makabayang kilusan sa Pilipinas.
Nagbago ang kanyang pananaw nang sumapi siya sa Masonerya, na nagdulot ng akusasyon ng pagiging subersibo mula sa kura-paroko at pagkakumpiska ng kanyang ari-arian.
Leadership
Si Mariano Llanera ay isa sa mga pangunahing lider na nagsimula at nagpatuloy ng mga pag-aalsa laban sa mga Kastila sa Central Luzon. Naging aktibo siya sa Katipunan, isang lihim na samahan na naglalayong palayain ang Pilipinas mula sa kamay ng mga banyaga.
Pinangunahan niya ang mga pag-atake sa mga kuta ng mga Kastila sa San Isidro noong Setyembre 1896, na kilala bilang “Cry ng Nueva Ecija.” Ang labanang ito ay isa sa mga unang hakbang ng rebolusyon sa Central Luzon at isang mahalagang kaganapan sa kasaysayan ng Pilipinas.
Bilang lider ng rebolusyonaryong pwersa sa Nueva Ecija, ipinakita ni Llanera ang natatanging tapang at estratehiya sa mga laban. Pinangunahan niya ang mga Katipunero sa mga labanan sa buong rehiyon, at nagpakita ng kahusayan sa pag-oorganisa ng mga armadong pag-atake gamit ang mga makalumang armas tulad ng mga bolo at pangil.
Sa kabila ng mga limitasyon, naipakita ni Llanera ang matibay na pamumuno, na nagbigay inspirasyon sa iba pang mga bayan upang sumama sa laban para sa kalayaan.
Stories
Unang Sigaw sa Nueva Ecija
Isa sa mga pinakatampok na kwento ng buhay ni Mariano Llanera ay ang liderato niya sa “Cry ng Nueva Ecija” noong Setyembre 1, 1896. Ang rebolusyon ay naging mainit sa sumunod na apat na araw, Setyembre 2-5, 1896.
Si Llanera ay kinikilala bilang isa sa “tatlong Ama” ng Sigaw ng Nueva Ecija, kasama sina Pantaleon Valmonte at Manuel Tinio. Bilang Gobernadorcillo ng Cabiao, Nueva Ecija, nagtipon si Llanera ng humigit-kumulang 3,000 boluntaryo para sa pag-aalsa laban sa pamahalaang kolonyal ng Espanya.
Pinangunahan ni Llanera ang kanyang puwersa, na karamihan ay armado ng mga bolo at sibat, patungo sa San Isidro, ang kabisera ng probinsya, noong Setyembre 2, 1896. Kinubkob nila ang garison ng mga Espanyol sa loob ng tatlong araw, at napatay ang kumander ng Guardias Civiles.
Matapos ang tatlong araw ng matinding laban, pinatay nila ang ilang mga sundalong Kastila at nasira ang ilang mahahalagang gusali tulad ng Casa Tribunal at arsenal. Gayunpaman, nang dumating ang mga karagdagang pwersa ng Kastila, napilitan ang mga Katipunero na magtago at magpatuloy sa guerilla warfare.
Nang maglaon, naging bahagi si Llanera ng mga laban sa mga kalapit na probinsya tulad ng Pampanga at Bulacan, na nagpatibay sa kanyang pangalan bilang isang bayaning lider sa Central Luzon.
Ang sigaw ng Nueva Ecija ay naaalala dahil sa malikhaing taktika ni Llanera sa pag-atake, at pati na rin sa natatanging bandila na kanyang ginamit: isang itim na bandila na may puting bungo at buto na magkakrus, at ang titik na “K”.
Sinasabi na si Andrés Bonifacio ay tinuya ang bandilang ito at tinawag itong Llanera’s Skull. Sa kabila ng pag-atras sa San Isidro, ang papel ni Llanera sa Sigaw ng Nueva Ecija ay mahalaga sa pag-aalab ng rebolusyon sa Gitnang Luzon. Nagpatuloy siya sa pakikipaglaban laban sa mga Espanyol sa iba pang mga probinsya.
Pact of Biak-na-Bato
Pinangunahan ni Pedro Paterno ang negosasyon sa pagitan ng mga rebolusyonaryo at ng Gobernador-Heneral Primo de Rivera ng mga Kastila sa Barangay Biak-na-Bato, Bulacan noong 1897.
Si Mariano Llanera ay kabilang sa mga ipinatapon kasama si Emilio Aguinaldo at 35 pang mga rebolusyonaryo sa Hong Kong noong Disyembre 23, 1897, bilang bahagi ng Pact of Biak-na-Bato.
Kabilang din sa kasunduan ay magbabayad ang mga Kastila ng P800,000 sa tatlong bahagi: P400,000 sa pag-alis ni Aguinaldo, P200,000 kapag naisuko ang 700 sandata, at P200,000 sa amnestiya. Magbibigay din ng P900,000 sa mga pamilyang naapektuhan ng labanan.
Ngunit sa kabila ng kasunduan, hindi isinuko ng mga Pilipino ang kanilang mga sandata dahil sa kawalang tiwala sa mga lider na Kastila. Kaya, masasabing hindi nagtagumpay sa kabuuan ang kasunduang ito.
Philippine–American War
Sa kasunduan ng Pact of Biak-na-Bato, ipinadala (exiled) si Llanera at iba pang mga rebolusyonaryo sa Hong Kong, ngunit hindi tumigil ang kanyang dedikasyon sa bayan. Bumalik si Llanera sa Pilipinas noong 1903, ipinagpatuloy niya ang kanyang laban sa kabila ng mga bagong hamon, kabilang ang digmaang Pilipino-Amerikano.
Nagtayo siya ng pamahalaang militar sa Nueva Ecija, nakipag-ugnayan siya sa mga kasamahan at nagpatuloy sa pakikipaglaban sa pananakop ng Amerikano.
Naglingkod siya bilang Commandante Superior ng unang batalyon ng Nueva Ecija sa ilalim ni Heneral Antonio Luna sa pakikibaka sa mga Amerikano.
Ang kanyang mga karanasan at tapang sa mga laban na ito ay nagpatuloy sa pagpapakita ng kanyang malasakit sa kalayaan ng Pilipinas.
Family Life
Si Mariano Llanera ay nagkaroon ng dalawang asawa. Ang kanyang unang asawa ay si Salome Siapoco, na kanyang pinakasalan noong 1877. Ang kanyang pangalawang asawa ay si Feliza Balajadia, na kanyang pinakasalan noong 1919. Si Llanera ay nagkaroon ng 15 anak mula sa dalawang pag-aasawang ito.
Noong panahon ng rebolusyon, ang unang asawa ni Llanera na si Salome Siapoco, ay dinakip at ikinulong ng mga Espanyol habang siya ay nagdadalang-tao. Nanganak siya habang nakakulong sa Bilibid Prison.
Ang pagdakip kay Salome ay bahagi ng paghihiganti ng mga Espanyol kay Llanera dahil sa kanyang pakikipaglaban sa rebolusyon.
Bukod sa pagkidnap, ang bahay ni Llanera ay winasak din ng mga Espanyol. Maraming mga sibilyan ang pinaslang sa iba’t ibang bayan sa Nueva Ecija upang pilitin siyang sumuko. Ang mga kamag-anak ni Llanera ay ikinulong kasama ang kanyang asawa.
Isa sa mga anak ni Llanera, si Eduardo, ay naging lider din noong panahon ng Rebolusyon. Si Eduardo Llanera ay kabilang sa mga lider na nagpakilos ng mga kalalakihan sa Nueva Ecija at Bulacan nang kumalat ang balita tungkol sa rebolusyon
Ang malaki at masayang pamilya ni Mariano Llanera ay nagsilbing inspirasyon sa kanya upang ipagpatuloy ang laban para sa kalayaan, at naging simbolo ng kanyang dedikasyon hindi lamang sa bayan kundi pati na rin sa kanyang mga mahal sa buhay.
Legacy
Bilang isang Novo Ecijano, nag-iwan si Mariano Llanera ng isang napakalaking pamana hindi lamang sa Nueva Ecija kundi pati na rin sa buong Pilipinas. Ang kanyang pamumuno sa “Cry of Nueva Ecija” ay isang mahalagang hakbang sa pagsisimula ng Rebolusyong Pilipino sa rehiyon ng Central Luzon.
Bilang parangal sa kanyang mga tagumpay, pinagdiriwang ang “General Mariano Llanera Day” upang alalahanin ang kanyang mga ginawa, tuwing Setyembre 2.
Ang isang munisipalidad ng Nueva Ecija ay ipinangalan sa kanya, ang Bayan ng Llanera. Isang kalye sa Boac, Marinduque ang ipinangalan sa kanya noong 1898, at ang Labayug, isang sitio sa Pozorrubio, Pangasinan ay pinalitan ng Llanera bilang pagkilala sa kanyang kabayanihan at serbisyo sa bayan.
Ang kanyang buhay at mga sakripisyo ay nagsilbing inspirasyon sa mga susunod na henerasyon ng Novo Ecijano at mga Pilipino upang ipagpatuloy ang laban para sa kalayaan at katarungan.
Death
Si Mariano Llanera ay namatay noong Setyembre 19, 1942 sa kanyang bayang sinilangan sa Cabiao, Nueva Ecija. Siya ay 86 taong gulang nang siya ay pumanaw. Hindi binanggit ang tiyak na sanhi ng kanyang pagkamatay, marahil ay sa katandaan.
Sa katapusan, si Mariano Llanera ay isang huwaran ng katapangan, kabayanihan, at pagmamahal sa bayan. Ang kanyang buhay ay nagpapatunay na ang tunay na kalayaan ay ipinaglalaban at hindi lamang hinihintay. Siya ay mananatiling isang mahalagang bahagi ng kasaysayan ng Pilipinas.
/by NuevaEcija.net Research team
Sources:
https://en.wikipedia.org/wiki/Mariano_Llanera
https://military-history.fandom.com/wiki/Mariano_Llanera
